Εξερεύνηση
Το 2015, τα Ηνωμένα Έθνη (ΟΗΕ) και τα κράτη μέλη τους ανέπτυξαν μια στρατηγική για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Πρόκειται για “[…] ένα κοινό σχέδιο για ειρήνη και ευημερία για τους ανθρώπους και τον πλανήτη, τώρα και στο μέλλον” (Ηνωμένα Έθνη). Η στρατηγική θα διαρκέσει 15 χρόνια, τα οποία λήγουν το 2030, και ονομάζεται Ατζέντα 2030. Αναπτύχθηκαν 17 Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) και 169 επιμέρους στόχοι για τη διασφάλιση της βιώσιμης οικονομικής, κοινωνικής και οικολογικής ανάπτυξης. Τα πέντε βασικά μηνύματα είναι οι άνθρωποι, ο πλανήτης, η ευημερία, η ειρήνη και η εταιρική σχέση (“5 Ps”). Και ο κανόνας είναι: Δεν μένει κανείς πίσω! (“Leave No One Behind!” ή LNOB)
Οι κεντρικές πτυχές των στόχων είναι η προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης, η μείωση των ανισοτήτων στο βιοτικό επίπεδο, η δημιουργία ίσων ευκαιριών και η βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων. Πρόκειται για τον μετασχηματισμό των οικονομιών προς την κατεύθυνση της βιώσιμης ανάπτυξης, για παράδειγμα, μέσω υπεύθυνων προτύπων κατανάλωσης και παραγωγής, καθώς και καθαρής και οικονομικά προσιτής ενέργειας. Καθίσταται σαφές ότι η πολιτική για το κλίμα, η βιώσιμη ανάπτυξη και η μείωση της φτώχειας είναι άρρηκτα συνυφασμένες.
Σε ποιους ΣΒΑ απευθύνεται το έργο Seniors4Change;
Τέσσερις κρίσιμοι στόχοι βιώσιμης ανάπτυξης (ΣΒΑ) που επηρεάζουν άμεσα την παγκόσμια κοινότητα είναι ο ΣΒΑ 3 (καλή υγεία και ευημερία), ο ΣΒΑ 11 (βιώσιμες πόλεις και κοινότητες), ο ΣΒΑ 12 (υπεύθυνη κατανάλωση και παραγωγή) και ο ΣΒΑ 13 (δράση για το κλίμα).
ΣΒΑ 3: Η καλή υγεία και ευημερία αποσκοπεί στην εξασφάλιση μιας υγιούς ζωής και στην προώθηση της ευημερίας για όλες τις ηλικίες. Ο στόχος αυτός αφορά διάφορα θέματα υγείας, συμπεριλαμβανομένων των μεταδοτικών ασθενειών, της υγείας της μητέρας και του παιδιού, της ψυχικής υγείας και της πρόσβασης σε βασικές υπηρεσίες υγείας. Η επίτευξη του στόχου αυτού απαιτεί επενδύσεις στις υποδομές υγειονομικής περίθαλψης, προώθηση προληπτικών μέτρων και εξασφάλιση καθολικής πρόσβασης σε ποιοτικές υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης.
ΣΒΑ 11: Οι βιώσιμες πόλεις και κοινότητες επικεντρώνονται στο να καταστήσουν τις πόλεις και τους οικισμούς χωρίς αποκλεισμούς, ασφαλείς, ανθεκτικούς και βιώσιμους. Ο στόχος αυτός αντιμετωπίζει προκλήσεις όπως η αστικοποίηση, η ανεπαρκής στέγαση, η ατμοσφαιρική ρύπανση και η έλλειψη βασικών υπηρεσιών στις αστικές περιοχές. Για την επίτευξη του ΣΒΑ 11, απαιτούνται προσπάθειες για τη βελτίωση του αστικού σχεδιασμού, την αναβάθμιση των παραγκουπόλεων, την ενίσχυση της πρόσβασης σε οικονομικά προσιτή στέγαση και μεταφορά, και τη δημιουργία πράσινων και δημόσιων χώρων.
ΣΒΑ 12: Η υπεύθυνη κατανάλωση και παραγωγή προωθεί βιώσιμα πρότυπα κατανάλωσης και παραγωγής. Ο στόχος αυτός υπογραμμίζει την ανάγκη αποσύνδεσης της οικονομικής ανάπτυξης από τη χρήση των πόρων και την υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Η επίτευξη του ΣΒΑ 12 περιλαμβάνει τη μείωση της παραγωγής αποβλήτων, την αύξηση της αποδοτικότητας των πόρων, την προώθηση βιώσιμων τρόπων ζωής και τη διασφάλιση της βιώσιμης διαχείρισης των φυσικών πόρων καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους.
ΣΒΑ 13: Η δράση για το κλίμα αντιμετωπίζει την επείγουσα ανάγκη καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής και των επιπτώσεών της. Ο στόχος αυτός απαιτεί μέτρα για τον μετριασμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, την προσαρμογή στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και τη δημιουργία ανθεκτικότητας σε κινδύνους που σχετίζονται με το κλίμα. Για την επίτευξη του ΣΒΑ 13, οι χώρες πρέπει να ενισχύσουν τις πολιτικές για το κλίμα, να επενδύσουν σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, να προωθήσουν βιώσιμες πρακτικές χρήσης γης και να ενισχύσουν την ανθεκτικότητα των ευάλωτων κοινοτήτων στην κλιματική αλλαγή.
Με την προσπάθεια για την επίτευξη αυτών των ΣΒΑ, οι κυβερνήσεις, οι οργανισμοί και τα άτομα μπορούν να συμβάλουν στην οικοδόμηση ενός πιο βιώσιμου και δίκαιου κόσμου για τις σημερινές και τις μελλοντικές γενιές.
Πώς τα DIYs προάγουν τη δημιουργικότητα, την κοινωνική σύνδεση, την οικονομική προσιτότητα και την οικολογική συνείδηση;
Πρώτον, τα DIYs ενθαρρύνουν τη δημιουργικότητα, επιτρέποντας στα άτομα να εκφραστούν μέσω πρακτικών δραστηριοτήτων. Οι ηλικιωμένοι/-ες συχνά βρίσκουν χαρά και ικανοποίηση στην εξερεύνηση της δημιουργικής τους πλευράς μέσω της χειροτεχνίας, της επεξεργασίας ξύλου, της κηπουρικής ή άλλων δραστηριοτήτων DIY. Αυτή η δημιουργική έκφραση ενισχύει τη γνωστική λειτουργία και προάγει τη συναισθηματική ευημερία και την αίσθηση ολοκλήρωσης.
Δεύτερον, τα έργα DIY προσφέρουν δυνατότητες κοινωνικοποίησης και συμμετοχής στην κοινότητα, ζωτικής σημασίας για την ψυχική και συναισθηματική υγεία των ηλικιωμένων. Η συμμετοχή σε ομαδικές δραστηριότητες, όπως κύκλοι χειροτεχνίας, έργα στον κοινοτικό κήπο ή εργαστήρια επισκευής, ενισχύει τις σχέσεις με τους ομότιμους και ενδυναμώνει τους κοινωνικούς δεσμούς. Αυτές οι αλληλεπιδράσεις καταπολεμούν τα αισθήματα μοναξιάς και απομόνωσης που συχνά βιώνουν οι ηλικιωμένοι/-ες, προάγοντας τη συνολική ευημερία και την αίσθηση του ανήκειν.
Επιπλέον, τα DIYs μπορούν να αποτελέσουν μια οικονομικά αποδοτική εναλλακτική λύση έναντι της αγοράς νέων αντικειμένων ή της πρόσληψης επαγγελματιών επισκευής. Οι ηλικιωμένοι/-ες με σταθερό εισόδημα ή περιορισμένους οικονομικούς πόρους μπορούν να επωφεληθούν σημαντικά από την εκμάθηση δεξιοτήτων DIY για τη συντήρηση και τη βελτίωση των χώρων διαβίωσής τους. Επαναξιοποιώντας υλικά, ανακαινίζοντας έπιπλα ή καλλιεργώντας τα τρόφιμά τους, οι ηλικιωμένοι/-ες μπορούν να εξοικονομήσουν χρήματα, μειώνοντας παράλληλα το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα.
Όσον αφορά την περιβαλλοντική βιωσιμότητα, τα έργα DIY προωθούν την εφευρετικότητα και τη μείωση των αποβλήτων. Με την επαναχρησιμοποίηση υλικών, την ανακύκλωση παλαιών αντικειμένων ή την επαναχρησιμοποίηση οικιακών αγαθών, οι ηλικιωμένοι/-ες μπορούν να ελαχιστοποιήσουν την κατανάλωση νέων πόρων και να απομακρύνουν αντικείμενα από τις χωματερές. Για παράδειγμα, η επαναχρησιμοποίηση παλιών ρούχων σε παπλώματα ή η μετατροπή οικιακών δοχείων σε γλάστρες μειώνει τα απορρίμματα και συμβάλλει σε έναν πιο βιώσιμο τρόπο ζωής.
Οι μελέτες περιπτώσεων αναδεικνύουν περαιτέρω τον αντίκτυπο των έργων DIY στους/στις ηλικιωμένους/-ες και τη βιωσιμότητα. Για παράδειγμα, μια κοινοτική πρωτοβουλία με τη συμμετοχή ηλικιωμένων σε κήπους παρέχει φρέσκα προϊόντα στους/στις συμμετέχοντες/-ουσες, ενισχύει την αίσθηση της κοινότητας και προωθεί πρακτικές βιώσιμης γεωργίας. Ομοίως, ένα café επισκευών όπου οι ηλικιωμένοι/-ες μοιράζονται τις δεξιότητές τους στη διόρθωση οικιακών αντικειμένων παρατείνει τη διάρκεια ζωής των προϊόντων αυτών και μειώνει τη ζήτηση για νέα ανταλλακτικά, μειώνοντας έτσι τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
Συνοψίζοντας, οι ερασιτεχνικές κατασκευές έχουν τεράστια σημασία για τους/τις ηλικιωμένους/-ες και τη βιωσιμότητα, καθώς προωθούν τη δημιουργικότητα, την κοινωνικοποίηση, την οικονομική προσιτότητα και την περιβαλλοντική συνείδηση. Μέσα από πρακτικά έργα και την εμπλοκή στην κοινότητα, οι ηλικιωμένοι/-ες μπορούν να βελτιώσουν την ευημερία τους, συμβάλλοντας παράλληλα σε ένα πιο βιώσιμο μέλλον για τις γενιές.
Μελέτες περιπτώσεων και βέλτιστες πρακτικές
Σε προηγούμενο στάδιο του έργου, συγκεντρώθηκαν επιμελώς βέλτιστες πρακτικές από διάφορες χώρες-εταίρους. Οι πρακτικές αυτές ρίχνουν φως στις βιώσιμες συνήθειες που έχουν ήδη υιοθετήσει οι ηλικιωμένοι/-ες στην καθημερινή τους ζωή. Παρακάτω, θα βρείτε μια επισκόπηση των πρακτικών που εντοπίστηκαν, παρουσιάζοντας τους καινοτόμους τρόπους με τους οποίους οι ηλικιωμένοι/-ες συμβάλλουν σε ένα πιο πράσινο και βιώσιμο μέλλον. Ακολουθεί μία σύντομη ανάλυση των γνώσεων και των καινοτόμων ιδεών που συλλέχθηκαν από αυτή την προσπάθεια.
- Κοινοτικοί κήποι/κοινόχρηστη αστική κηπουρική: Οι πρωτοβουλίες αυτές παρέχουν χώρους όπου τα μέλη της κοινότητας μπορούν να καλλιεργούν συλλογικά φρούτα, λαχανικά και βότανα. Ενισχύουν την αίσθηση του ανήκειν, προωθούν τη βιώσιμη παραγωγή τροφίμων και ενθαρρύνουν τις υγιεινές διατροφικές συνήθειες.
- Café Επισκευών: Τα café επισκευών προσφέρουν ένα υποστηρικτικό περιβάλλον για άτομα που μπορούν να μάθουν δεξιότητες επισκευής και να επιδιορθώσουν χαλασμένα αντικείμενα όπως ηλεκτρονικά είδη, ρούχα και έπιπλα. Με την παράταση της διάρκειας ζωής των προϊόντων, προωθούν τη διατήρηση των πόρων και μειώνουν τα απόβλητα που καταλήγουν στις χωματερές.
- Διαμοίρασμα τροφίμων / Αποταμίευση τροφίμων: Οι κινήσεις αυτές αποσκοπούν στην ελαχιστοποίηση της σπατάλης τροφίμων με την αναδιανομή των πλεοναζόντων τροφίμων από επιχειρήσεις και νοικοκυριά σε όσους/-ες έχουν ανάγκη. Είτε μέσω κοινοτικών ψυγείων, είτε μέσω τραπεζών τροφίμων, είτε μέσω διαδικτυακών πλατφορμών, συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της επισιτιστικής ανασφάλειας, προωθώντας παράλληλα τη βιωσιμότητα.
- Χειροτεχνίες: Η ενασχόληση με τη χειροτεχνία επιτρέπει στα άτομα να δημιουργούν μοναδικά, χειροποίητα αντικείμενα, ενώ παράλληλα προάγει τη δημιουργικότητα και την αυτοέκφραση. Τα χειροτεχνήματα συμβάλλουν στην πολιτιστική διατήρηση και στις πρακτικές βιώσιμης κατανάλωσης, υποστηρίζοντας τους/τις τοπικούς/-ές τεχνίτες/-τριες και τις παραδοσιακές τεχνικές χειροτεχνίας.
- Ξυλουργική: Η ξυλουργική περιλαμβάνει την κατασκευή αντικειμένων από ξύλο με τη χρήση βιώσιμων υλικών και τεχνικών. Με τη δημιουργία ανθεκτικών και μακράς διάρκειας ξύλινων προϊόντων, η ξυλουργική προωθεί την αποδοτικότητα των πόρων και μειώνει τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των επίπλων και των κατασκευών.
- Πλέξιμο / Πλέξιμο με βελονάκι: Το πλέξιμο και το πλέξιμο με βελονάκι είναι κλωστοϋφαντουργικές τέχνες που επιτρέπουν στα άτομα να δημιουργούν ρούχα, αξεσουάρ και αντικείμενα διακόσμησης σπιτιού χρησιμοποιώντας νήματα ή κλωστές. Με την παραγωγή χειροποίητων αντικειμένων, το πλέξιμο και το πλέξιμο βελονάκι προωθούν τη βιωσιμότητα μειώνοντας την εξάρτηση από τα προϊόντα μαζικής παραγωγής και υποστηρίζοντας τους τοπικούς παραγωγούς ινών.
- Ανακύκλωση: Η ανακύκλωση περιλαμβάνει την επαναχρησιμοποίηση απορριφθέντων ή αχρησιμοποίητων υλικών για τη δημιουργία νέων προϊόντων υψηλότερης αξίας. Ενθαρρύνει τη δημιουργικότητα, μειώνει τα απορρίμματα και προωθεί τη βιώσιμη κατανάλωση, δίνοντας νέα ζωή σε παλιά αντικείμενα.
- Μηδενικά απόβλητα/ανακύκλωση: Οι πρωτοβουλίες μηδενικών αποβλήτων και ανακύκλωσης αποσκοπούν στην ελαχιστοποίηση της παραγωγής αποβλήτων και στη μεγιστοποίηση της ανάκτησης πόρων. Περιλαμβάνουν την κομποστοποίηση οργανικών αποβλήτων, την ανακύκλωση υλικών και τη μείωση των ειδών μιας χρήσης για την ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και τη διατήρηση των πόρων.